Vol gas met oma

Oma Mia, mijn moeder, scheurde vroeger namelijk ook in een klein rood autootje door de weilanden, onderweg van Horn naar Buggenum om voor haar ouders te zorgen. Een sigaretje bungelend uit haar mondhoek, de snelheid in haar lijf en een doel voor ogen. Opa Kurt vond haar rijstijl maar niets – hij gaf haar zijn auto zelden mee, en áls hij dat deed, dan bij hoge uitzondering. En toch... Vol gas met oma, dat was de norm.

Zo oma, zo moeder, zo dochter

Net als oma Mia, rijd ik nu ook in een rode auto. Soms zeg ik zelfs tegen mijn man, met een knipoog: "Waar bleef je nou? Je rijdt als een slak!" Het is grappig hoe zulke kleine dingen terugkomen. De cover van de Donald Duck opende een wereld voor Tess, die met stralende ogen naar mijn verhalen luisterde. Ze kon zich oma Mia ineens voorstellen, een vrouw die ze helaas nooit heeft gekend. Maar ik zag ook iets van mijn moeder in Tess terug. Diezelfde pittigheid. De energie die straks, als ze haar rijbewijs haalt, vast ook in een knalrode auto tot uiting komt. Vol gas met Tess, dat zie ik al helemaal voor me.

Een leven vóór kanker

Maar er is meer aan deze herinnering. Het doet me ook denken aan het leven van mijn moeder vóórdat borstkanker haar vertraagde. Die ziekte, die haar afremde, dwong haar stil te staan, terwijl alles in haar schreeuwde om door te gaan. Oma Mia, de vrouw die altijd vol gas ging, moest leren om te vertragen. De energie die haar kenmerkte, werd steeds moeilijker op te roepen. Toch ging ze Vol Gas het proces aan, probeerde de regie te houden, vastberaden om de richting te blijven bepalen. Maar wat gebeurde er van binnen? Wat ging er door haar hoofd als ze de snelheid niet meer kon vinden? Was er angst, dat als ze vertraagde, de ziekte – en de emoties – haar zouden inhalen? Zou ze nog rechtop kunnen blijven staan, dezelfde sterke vrouw blijven die iedereen kende?

Hoe borstkanker een patiënt van mijn moeder maakte

In de dagboekfragmenten van mijn moeder krijg ik steeds meer zicht op hoe de borstkankerdiagnose haar afremde. Hoe ze, als patiënt, noodgedwongen moest onderzoeken hoe ze invulling wilde geven aan dat nieuwe deel van haar leven: het ‘patiënt-zijn’. Het was alsof ze een compleet nieuwe identiteit moest vormen, terwijl ze nog steeds vast wilde houden aan die krachtige, Vol Gas-kant van zichzelf. Maar wat gebeurt er als je die grip verliest? Kun je dan nog wel jezelf blijven?

Het is moeilijk voor te stellen hoe het voelt om te merken dat je lichaam niet meer meewerkt. Hoe je, ondanks alles, vast wil houden aan de definitie van wie je altijd was: sterk, vol energie, altijd vooruit. Ik herken dat in mezelf. Diezelfde drang om door te blijven gaan, altijd rechtop te blijven staan, ook als de wereld zegt dat het bewonderenswaardig is. "Wat dapper van je, wat ben je sterk," dat hoor ik vaak, net zoals mensen dat over mijn moeder zeiden. Maar weet je hoe moeilijk het is om jezelf toe te staan om níet sterk te zijn? Om toe te geven dat je moe bent, dat je even minder gas kunt geven?

Vandaag, een doodgewone dag tijdens Borstkankermaand, denk ik aan mijn moeder. Aan iedereen die geraakt wordt door borstkanker, of je nu de patiënt bent of ernaast staat, privé of als professional. De ziekte gaat zoveel verder dan het fysieke. Het raakt je hele wezen. Het is een proces van jezelf tegenkomen, een zoektocht naar balans. Sterk blijven, vol gas blijven gaan, is niet altijd de enige optie.

Dus vandaag – en eigenlijk elke dag – gaan mijn gedachten uit naar iedereen die met borstkanker leeft. Laten we de verhalen achter de patiënt niet vergeten. Want achter elke diagnose zit een leven, een moeder, een dochter, een oma, en soms... een knalrode auto vol gas.